Robert Frost - Oksfordzka historia unii polsko-litweskiej. Tom 1. Powstanie i rozwój 1385-1569(2018) | Historia |
Historia jednego z najdłużej trwających związków politycznych w dziejach Europy.
Nie da się zrozumieć współczesnej historii Polski, Litwy, Ukrainy i Białorusi bez zrozumienia dziedzictwa unii polsko-litewskiej.
Historię Europy Wschodniej zdominowała opowieść o ekspansji Imperium Rosyjskiego, jednak Rosja stała się mocarstwem dopiero po roku 1700. Przez trzysta lat największą potęgą Europy Wschodniej było państwo powstałe na skutek zawarcia unii przez Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie. Unia ta należała do najdłużej trwających unii politycznych w dziejach Europy. Ponieważ jednak jej żywot pod koniec XVIII wieku dobiegł końca, w ramach procesu, który myląco nazywany jest "rozbiorami Polski", w standardowych ujęciach historii europejskiej jej dzieje przedstawia się tylko pobieżnie.
"Oksfordzka historia unii polsko-litewskiej" opowiada o kształtowaniu się opartego na konsensusie, wielonarodowego oraz pluralistycznego pod względem religijnym państwa, które budowano zarówno oddolnie, jak i odgórnie, na drodze pokojowych negocjacji, a nie wojny oraz podboju. Ta zrodzona w latach 1385‒1386 wizja unii politycznej okazała się pociągająca dla Polaków, Litwinów, Rusinów i Niemców, a następnie również mieszkańców Prus (1454) i Inflant (1561). Pomimo tego, że wewnątrz unii toczyły się często zażarte spory o jej charakter, wzajemne nieporozumienia nigdy nie przeważyły nad wizją Rzeczypospolitej jako unii ludów, stanowiącej jedną wspólnotę polityczną obywateli. Robert Frost podważa dotychczasowe interpretacje związku Polski i Litwy, które zostały wypaczone przez pogląd, zgodnie z którym pojawienie się suwerennego państwa narodowego stanowi istotę politycznej nowoczesności i przedstawia unię polsko-litewską jako podręcznikowy przykład "państwa złożonego".
Niniejszy tom jest pierwszym szczegółowym studium poświęconym procesowi kształtowania się tej unii, jakie kiedykolwiek ukazało się w języku angielskim.