Michael Denton - Fenomen człowieka. O precyzyjnym dostrojeniu natury do istnienia ludzi

Od czasów rewolucji naukowej w XVI wieku w środowisku naukowym panuje przekonanie, że ludzie są – jak to wyraził paleontolog Stephen Jay Gould – jedynie „ucieleśnieniem przypadkowości”, a nie czymś szczególnym we Wszechświecie. Według biochemika Michaela Dentona, który mistrzowsko dokumentuje najnowsze odkrycia nauki, jest zupełnie inaczej. Kosmos jest zdumiewająco dobrze przystosowany do życia – nie tylko jego prostych form, ale również tych bardziej złożonych, opartych na węglu i oddychających powietrzem, na czele z dwunożnymi, wędrującymi po lądzie i rozwijającymi technologię istotami o znanej nam anatomii i fizjologii.

Staliśmy się władcami ognia, wytwórcami narzędzi i ostatecznie wyruszyliśmy w kosmos – pisze Denton. – Stworzyliśmy łazik Curiosity, drony wielkości pszczół i laser zdolny oświetlić Księżyc. Wszystko to nie było wyłącznie zasługą naszego ludzkiego geniuszu, zawdzięczmy to także fortunnym uwarunkowaniom występującym na naszej planecie, a także fortunnym własnościom bardzo wielu pierwiastków układu okresowego oraz ich związków. Wyjątkowe przystosowanie wbudowane w przyrodę utorowało nam drogę prowadzącą do niezliczonych odkryć i innowacji technicznych.

Świadectwa naukowe przedstawione w książce są mocnym argumentem na rzecz perspektywy antropocentrycznej, czyli twierdzenia, że Wszechświat jest nakierowany na człowieka i dla niego uporządkowany. Dzięki wyjątkowemu, popartemu obserwacjami przystosowaniu praw przyrody do naszego istnienia mogliśmy podążać drogą rozwoju od epoki kamienia łupanego do zaawansowanej cywilizacji technicznej. 

Denton przywołuje odkrycia między innymi z zakresu biologii i chemii, które ku zdumieniu naukowców konsekwentnie wykazują, że życie na Ziemi jest zjawiskiem o szczególnym charakterze. Autor podkreśla przy tym, że to twierdzenie nie oznacza cofnięcia się nauki do czasów średniowiecznych – wręcz przeciwnie, oznacza jej rozwój oraz interpretację danych naukowych najbardziej zgodną z tym, co odkrywamy o prawach rządzących Wszechświatem.

[o autorze] 

Michael Denton

Australijski biochemik. Ukończył studia na wydziale medycznym Bristol University, a na King’s College uzyskał tytuł doktora biochemii. W latach 1990–2015 był zatrudniony na wydziale biochemii University of Otago w Nowej Zelandii. W 1985 roku wydał słynną książkę pt. Kryzys teorii ewolucji. Jest również autorem prac Przeznaczenie natury. Co prawa biologii mówią o naszym miejscu we Wszechświecie (1998 rok) i Teoria ewolucji. Kryzysu ciąg dalszy (2016 rok). Publikował również w czasopismach naukowych, jak „Nature”, „Nature Genetics”, „BioSystems”, „Human Genetics” oraz „Biology and Philosophy”. Prowadził wykłady na uniwersytetach na całym świecie.

Fenomen człowieka jest jego piatą książką z serii „Wyjątkowy Gatunek”, po publikacjach Władcy ognia, Fenomen wody, Dzieci światła i Niesamowita komórka. 

[opinie o książce] 

Każda ważna dziedzina nauki zasługuje na ciągłą reewaluację. Myśl, iż jakaś dziedzina badań jest już ugruntowaną wiedzą i dlatego nie można poddać jej krytycznej analizie, jest szkodliwa dla nauki. Kierując się tą zasadą, z pełnym przekonaniem polecam czytelnikom książkę Michaela Dentona. Podczas gdy wiele publikacji naukowych na temat pochodzenia życia koncentruje się na kwestii ewolucji biologicznej, inne na pierwszej komórce, a jeszcze inne na precyzyjnym dostrojeniu stałych fizycznych i narodzinach wszechświata, najnowsza książka Dentona wnosi świeży powiew do tej dziedziny badań, ponieważ jej autor zwraca uwagę na zdumiewający stopień przystosowania przyrody do istnienia zaawansowanego życia ujawniający się w chemii. 

Henry F. Schaefer III, PhD, Graham Perdue Professor of Chemistry i dyrektor Ośrodka Chemii Obliczeniowej Uniwersytetu Georgii, członek American Academy of Arts and Sciences

 „Człowiek jest wytworem przyczyn, które nie przewidywały celu, do którego zmierzały”. Te słowa filozofa Bertranda Russella to być może najbardziej spektakularne błędne twierdzenie XX wieku. Tymczasem Michael Denton przedstawia w swojej książce mnóstwo dowodów naukowych pokazujących coś dokładnie przeciwnego: wszechświat precyzyjnie ucieleśnia cel, dla którego został zbudowany. 

Michael Behe, PhD, profesor nauk biologicznych w Lehigh University, autor książek Czarna skrzynka Darwina, Granica ewolucji i Dewolucja 

Mamy co prawda ogólną świadomość dostrojenia różnych praw i stałych fizyki, dzięki któremu nasz planetarny dom jest wyjątkowo dobrze dopasowany do inteligentnego życia, jednakże Michael Denton przedstawia dodatkowy, zdumiewający wachlarz cech przyrody wskazujących na jej wcześniejsze przystosowanie do złożonego, opartego na węglu, wysokoenergetycznego i metabolicznie wydajnego życia, prowadząc nas w innym kierunku i przenosząc to przystosowanie na zdecydowanie wyższy poziom. Elokwentnie i przekonująco opisuje niezwykłe przystosowanie tlenu, azotu i wody, manifestujące się zarówno w cyklu hydrologicznym, jak i w zasadzie działania układu oddechowego i układu krążenia. Podkreśla kilka zaskakujących i intrygujących obserwacji, takich jak związek między naprężeniem ścianek w naczyniach krwionośnych o małej średnicy a ich zdolnością do wytrzymywania stosunkowo wysokich ciśnień hydrostatycznych, co opisuje sprzeczne z intuicją prawo Laplace’a. Denton przedstawia nie tylko zdumiewające, konkretne formy adaptacji, ale także zaskakujące wcześniejsze przystosowanie podstawowych praw fizyki i chemii, co stanowi szczególne wyzwanie dla każdego wyjaśnienia naturalistycznego i wskazywać może na niezwykły, sięgający w przyszłość zamysł. Gdzie spojrzeć, wszędzie można dostrzec teleologię. 

David Galloway, MD DSc FRCS FRCP FACS FACP, były prezes Royal College of Physicians and Surgeons of Glasgow, honorowy profesor chirurgii College of Medical, Veterinary & Life Sciences, University of Glasgow 

Jeśli klasyczną pracę Lawrence’a Hendersona z 1913 roku The Fitness of the Environment uznalibyśmy za tom pierwszy dzieła o przystosowaniu przyrody, to książkę Michaela Dentona z 1998 Przeznaczenie natury powinniśmy uznać za jego tom drugi. Jeśli ktoś jednak sądzi, że Denton swoją książką zamknął to dzieło, byłby w błędzie, ponieważ moim zdaniem jego kolejnej pracy, Fenomen człowieka, można w pełni zasłużenie przypisać status tomu trzeciego. Autor przedstawia w niej nowe, znaczące przykłady wcześniejszego przystosowania przyrody do naszego istnienia wspierające przyjmowaną przez niego perspektywę antropocentryczną. 

Dr Guillermo Gonzalez, astronom, astrobiolog i współautor książki Wyjątkowa planeta

 

Michael Denton przedstawia bardzo oryginalne, nowatorskie podejście do argumentacji teleologicznej przemawiającej za projektem. Wcześniejsze podejścia koncentrowały się na danych empirycznych wskazujących na projekt w formie mało prawdopodobnych stałych fizycznych i praw wszechświata lub na nieprawdopodobnych złożonych zjawiskach w biologii. Tymczasem Denton dowodzi, że złożone własności światła, węgla, wody, powietrza, ognia i metali przyczyniają się do wyjątkowego wcześniejszego przystosowania środowiskowego przyrody do ludzkiej biologii, co sugeruje, że wszechświat nie jest po prostu dostrojony do jakiegokolwiek życia, ale został specjalnie zaprojektowany dla nas i dla naszego rozwoju kulturowego i technicznego. 

Günter Bechly, doktor paleontologii w Uniwersytecie Eberharda Karola w Tybindze, kurator naukowy w Państwowym Muzeum Historii Naturalnej w Stuttgarcie w latach 1999–2016, Senior Fellow organizacji Center for Science and Culture

Fenomen człowieka to mistrzowskie podsumowanie dotychczasowej pracy Michaela Dentona. Przez ostatnie kilka lat uzasadniał, że przyroda jest w wyjątkowy sposób przystosowana – niejako z góry przygotowana – do tego, aby umożliwić istnienie istot o naszych cechach fizycznych. Ta książka zbiera wszystkie wcześniej przedstawione świadectwa. Gdyby własności światła, słońca, wody, tlenu i węgla nie były dokładnie takie, jakie znamy, nie byłoby nas tutaj. Gdyby ziemska atmosfera była inna lub położenie Ziemi i jej skład fizyko-chemiczny były inne, życie w znanej nam postaci nie mogłoby na niej istnieć. Tego rodzaju argumentacja może się nam wydawać banalna, lecz wcale taką nie jest. Zamiast mówić „też mi coś, pasujemy do środowiska, ponieważ jesteśmy do niego przystosowani”, musimy przyznać, że – patrząc z drugiej strony – okazuje się, iż dokładne własności chemiczne pierwiastków uformowane w ogniu stworzenia zostały wstępnie przystosowane, aby umożliwić istnienie bytom takim jak my – oddychającym powietrzem, wysokoenergetycznym, dwunożnym i lądowym, o takiej jak nasza fizjologii. Wydaje się, że sama chemia życia została zaprojektowana właśnie z myślą o nas! Jeśli ta hipoteza wydaje ci się absurdalna lub banalna, przeczytaj koniecznie tę książkę, a być może pod wpływem ciężaru przedstawionych w niej dowodów zmienisz zdanie. 

Ann Gauger, PhD, biolog, Senior Fellow organizacji Center for Science and Culture, współautorka książki Science and Human Origins

 

Fenomen człowieka Michaela Dentona to majstersztyk i dlatego powinien odegrać istotną rolę w przyszłych debatach dotyczących tego, czy obecność ludzi na Ziemi to wynik przypadku, jak utrzymuje materializm darwinowski. Książka jasno pokazuje, że kwestia ta została już rozstrzygnięta, a odpowiedź na pytanie zawarte w poprzednim zdaniu jest przecząca. Nie jesteśmy żadnym przypadkiem. Oto lekarz medycyny i doktor biochemii, którego rozległa wiedza rozciąga się od fizjologii i chemii po fizykę i anatomię, przytacza niewiarygodną liczbę ustalonych ponad wszelką wątpliwość faktów pokazujących, że Ziemia oraz własności fizyczne i chemiczne materii są doskonale przystosowane do istnienia ludzi. Liczne aspekty rzeczywistości są precyzyjnie dostrojone i dokładnie takie, jakie powinny być, niczym wykwintna, delikatna, idealnie dopasowana rękawiczka z ponad milionem palców o różnych kształtach, rozmiarach i fakturze. Nie ma tu mowy o przypadku i dlatego podoba mi się to, co powiedział Yogi Berra: „Zbyt wiele tu przypadków, by było to przypadkiem”.

Geoffrey Simmons, MD, były członek władz organizacji American Academy of Disaster Medicine, autor książek What Darwin Didn’t Know i Billions of Missing Links

Dr Michael Denton w swojej niezwykłej książce pokazuje w sposób naukowy, że przyroda jest w wyjątkowy sposób przystosowana do życia. I to nie tylko do życia jako takiego, ale w szczególności do istnienia nas samych. Denton opisuje wiele „zespołów elementów przystosowania”, które współgrając z sobą, umożliwiają istnienie ludzi oraz techniki. Rezultat jego pracy jest imponujący. 

Jonathan Wells, PhD, biolog, Senior Fellow organizacji Center for Science and Culture, autor książek Ikony ewolucji, Mit śmieciowego DNA i Zombie-nauka 

Michael Denton zebrał zdumiewające elementy w całym zbiorze przystosowania przyrody i pokazał, jak znaczenie każdego z nich okazuje się mieć jeszcze większe znaczenie właśnie w tym zbiorczym ujęciu, aniżeli w oderwaniu od pozostałych. Wszystkie te elementy czekają, abyśmy mogli je zaobserwować, zrozumieć i wykorzystać, dzięki czemu za sprawą naszych procesów poznawczych możemy płynnie połączyć w jedną całość świat przyrody i świat naszej cywilizacji. Możemy być wdzięczni Dentonowi za jego wszechstronną ciekawość i umiejętności, zarówno umiejętności poruszającego się swobodnie w wielu dyscyplinach naukowca, jak i autora, który w przystępny sposób przedstawia nam ważkie prawdy. Fenomen człowieka to niezwykłe osiągnięcie i wspaniałe ukoronowanie dorobku jego całego życia.

R. Douglas Geivett, profesor filozofii, Talbot School of Theology, Biola University 

W tej wspaniałej książce dr Denton proponuje niezwykłą podróż przez oszałamiający krajobraz odkryć naukowych, prowadzącą nas do wielkiego finału: zdumiewającego przystosowania przyrody do istnienia ludzkości. Fenomen człowieka to wszechstronny i ze wszech miar przekonujący przegląd istotnych danych empirycznych skłaniający każdą rozumną osobę do uznania tego, iż my, ludzie, byliśmy przewidziani, zaplanowani od samego początku. Autor nie wymusza na nas takiego wniosku i niektórzy czytelnicy mogą go odrzucić, niemniej robiąca wrażenie książka Dentona sprawia, że jedno staje się niezaprzeczalnie jasne: dane empiryczne już zawyrokowały – przyroda jest w zdumiewający sposób przystosowana do istnienia człowieka. Jesteśmy rzeczywiście najbardziej uprzywilejowanym gatunkiem. 

Marcos Eberlin, PhD członek Brazylijskiej Akademii Nauk, były prezes International Mass Spectrometry Foundation, założyciel Thomson Mass Spectrometry Laboratory, zdobywca prestiżowego Medalu Thomsona (2016) i autor książki Dalekowzroczność: jak biochemia ukazuje plan i celowość życia 

Swoje oszałamiające twierdzenie, iż wszechświat jest do nas „wyjątkowo przystosowany”, Denton wspiera równie oszałamiającą masą świadectw naukowych. Można już teraz podarować sobie poszukiwania innych dziwnych form inteligentnego życia w zakątkach kosmosu. Jeśli gdzieś we wszechświecie znajdziemy jakieś inteligentne istoty, będą one musiały być bardzo podobne do nas. 

Douglas Axe, profesor biologii molekularnej na Biola University, autor książki Niepodważalne: jak biologia potwierdza naszą intuicję, że życie jest zaprojektowane

Powyższy opis pochodzi od wydawcy.