Gustave Le Bon - Psychologia tłumu. Studium powszechego umysłu

Kto posiada odpowiednio wielki prestiż i nie dopuści do jego osłabienia, ten może pogardzać ludźmi, może ich mordować milionami, może narazić kraj na niebezpieczeństwa grożące z zewnątrz, a wszystko mu ujdzie bezkarnie.
Gustave Le Bon



O tym, czy coś jest poprawne czy nie, decydujemy poprzez odwołanie się do tego, co myślą na dany temat inni ludzie. Kiedy wielu ludzi coś robi, to zazwyczaj jest to postępowanie właściwe. Ta cecha społecznego dowodu słuszności stanowi zarówno o jej sile jak i słabości
Robert Cialdini



Na długo zanim psychologia społeczna stała się jednym z dominujących nurtów nauki, za sprawą Gustava Le Bon pojawia się w psychologii nowy sposób myślenia o człowieku. Przełamując obowiązujące wówczas postrzeganie istoty ludzkiej jako niezależnie funkcjonującego bytu, oderwanego od wpływów środowiskowych, zauważył on, jak radykalnie potrafi zmienić się zachowanie ludzi, gdy stają się częścią tłumu.

Tłum w jego ujęciu to coś więcej niż tylko gromadzące się na wiecach i manifestacjach masy. Tłum to zbiorowość w jakiej żyjemy na co dzień, w wielkich, uprzemysłowionych miastach i środowisku sztucznego tłoku na stale kurczącej się przestrzeni. To, co dziś ciągle fascynuje nas w tej książce, to niezwykle trafnie oddana mentalność współczesnego człowieka i jego ewoluujący sposób myślenia, dokonywanie trwałych przewartościowań wszystkich dziedzin życia, gdzie przestaje mieć znaczenie tradycja, kultura, a do głosu dochodzą pierwotne instynkty.

Książka odczytywana współcześnie znakomicie puentuje zarówno historię, jak i wydarzenia bieżące. Jej oddziaływanie jest nie do przecenienia, położyła bowiem podwaliny pod wiele gałęzi wiedzy, w tym marketing polityczny, reguły relacji społecznych, psychologię społeczną oraz inżynierię socjalną. Pesymistyczne prognozy autora znalazły wielokrotne odzwierciedlenie w dziejach ludzkości i nie raz jeszcze będziemy mieli okazję przekonać się, że nadal nie tracą na aktualności.


Gustave Le Bon (1841 - 1931) francuski socjolog i psycholog, prawdziwy człowiek renesansu. W 1866 roku ukończył studia medyczne i pracował przez lata jako lekarz. Był także zapalonym podróżnikiem oraz autorem licznych prac z dziedziny archeologii i antropologii. Sławę przyniosła mu koncepcja psychologii tłumu i poświęcona jej książka, a także kolejne prace psychologiczne, w tym Psychologia socjalizmu i Psychologia rozwoju narodów.